VUB-prof Bart Roelands leidt de onderzoeksgroep Menselijke Fysiologie en Sportkinesitherapie. Een van zijn specialisaties is thermoregulatie.
De kachel staat een stuk lager, thuis en op het werk. Sommigen zetten de verwarming niet eens aan. Hoe moet je je kleden?
Dat is niet moeilijk. Het eerste belangrijke: laagjes. Elke laagje isoleert.. Op zich hoeven dat niet eens dikke kleren te zijn, het gaan om de laagjes en de ruimte daartussen. Zo creëer je een cocon rond je lichaam.
Het tweede belangrijke: de laagjes moeten kwaliteit hebben. Thermisch ondergoed helpt om beter warm te blijven. In een onderzoek hebben wetenschappers mensen op een bureau laten werken waar het de ene dag 23 graden was en de dag daarop 18. Op de tweede dag droegen ze thermische kleding. De uitkomst was dat deelnemers dezelfde gevoelstemperatuur hadden op beide dagen. Het comfort was dus het zelfde met maar liefst vijf graden verschil.
Hoe houdt die kleding je warm?
De warmte die je lichaam produceert, wordt beter behouden door kleren. Hoe dat werkt kun je goed zien bij thermische kleding. Het is zo ontworpen dat het een luchtlaagje om je huid vasthoudt. Dat heeft een isolerend effect, waardoor de warmte die je lijf voortbrengt minder snel aan de omgeving wordt afgegeven, waardoor je lichaam warmer kan blijven. Goede thermische kleding moet wel geventileerd zijn en het vocht afvoeren, zodat je niet baadt in het zweet.
En wat aan je voeten?
Dikke sokken, pantoffels. De grond is kouder. Blote voeten geven meer warmte af en zijn dus ook sneller afgekoeld. Dat geldt voor alle kale naakte plekken op je lichaam. Zet een muts op je hoofd als je weinig of geen haar hebt.
Kun je ook aan je fysiek werken om beter tegen de kou te kunnen?
Je lichaam zorgt voor warmte, niet de kleding. Het zal niet volstaan om enkel warme kleding aan te doen. Je moet in beweging zijn. Als ik ’s avonds van de voetbaltraining naar huis ben gefietst, ervaar ik het thuis als een sauna. Mijn lichaam is door de inspanning verwarmd. Zodra ik passief op de zetel zit en de lichaamstemperatuur is gedaald, voelt het weer kouder aan. De boodschap is heel duidelijk: wil je het warm houden, blijf dan in beweging. Het zet je metabolisme aan om warmte te produceren.
Maar sommige mensen hebben het van nature koud.
Klopt. Vrouwen hebben het bijvoorbeeld dikwijls kouder. Dat komt omdat vrouwen minder spiermassa hebben. Door spiermassa krijg je een hoger metabolisme waardoor je het warm krijgt. Dikwijls is de basis-lichaamstemperatuur ook net iets lager bij mannen dan bij vrouwen, waardoor mannen net iets minder vatbaar zijn voor koude. Ook speelt nog het aspect mee, hoeveel vet een persoon heeft. Vet isoleert namelijk.
Daarnaast is het natuurlijk ook zo, dat het bij de ene persoon anders werkt dan bij de andere. Het ene lichaam gaat effectiever met warmte om dan het andere. Ook als je last hebt van vermoeidheid, ben je vatbaarder voor kou.
Je moet op een bepaald moment een afweging maken tussen comfort en de rekening die je moet betalen. Wij hebben de verwarming wel aangezet, want binnenshuis met een sjaal en muts rondlopen, vind ik niet fijn. We hebben er wel langer mee gewacht dan normaal. Gelukkig zat het weer mee, tot begin november waren de temperaturen hoog. Ook hebben we de kachel op een lagere stand gezet. ’s Ochtends is het nu frisser, maar dan trek je een trui aan in plaats van een t-shirt. Het is ook gezellig: s’avonds verschijnen de dekentjes en de warme dranken .
Wat heeft u op het werk voor maatregelen genomen?
Je bent afhankelijk van je werkgever. Op de VUB wordt op 1 december de verwarming op 19 graden gezet. Helemaal ok. De consequentie is dat we ons beter moeten kleden. Dat wordt thermisch ondergoed. En we kunnen wat meer bewegen, een rondje over de campus voordat we naar een nieuwe meeting gaan. Uit die luie stoel.